Europejczycy posiadający status osoby osiedlonej w ramach EUSS są poddawani bardziej rygorystycznym kontrolom granicznym w Wielkiej Brytanii

Rząd Zjednoczonego Królestwa (UK) zaostrzył kontrolę graniczną dla obywateli Unii Europejskiej (UE) i ich rodzin w ramach Programu Osiedleńczego UE (EUSS).

Dotyczy to również obywateli Islandii, Norwegii, Liechtensteinu i Szwajcarii oraz ich rodzin w ramach EUSS.

Z dniem 15 lipca 2024 r. brytyjskie służby graniczne otrzymały nowe obowiązki i uprawnienia wobec posiadaczy wstępnego statusu osiedlenia w ramach EUSS.

Zaktualizowane wytyczne, opublikowane we wrześniu 2024 r., instruują funkcjonariuszy straży granicznej, aby oceniali, czy osoby ze statusem wstępnie osiedlonym nadal spełniają kryteria, które początkowo przyznały im status.

Oznacza to przede wszystkim kontrolę w celu upewnienia się, że osoby wstępnie osiedlone zachowały ciągłość pobytu w Wielkiej Brytanii.

Oznacza to również sprawdzenie, czy nadal spełniają oni inne alternatywne wymogi kwalifikowalności w ramach EUSS.

Nowe zasady stanowią, że osoby, które nie spełnią warunków wstępnych EUSS, mogą zostać pozbawione statusu na granicy.

Chociaż daje to funkcjonariuszom granicznym większe uprawnienia, zaktualizowane wytyczne podkreślają znaczenie uczciwego korzystania z tych uprawnień.

Brytyjskie służby graniczne i posiadacze statusu osoby osiedlonej

Zmiany dotyczą obywateli Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), Szwajcarii i ich rodzin, którzy przeprowadzili się do Wielkiej Brytanii przed zakończeniem okresu przejściowego Brexitu w dniu 31 grudnia 2020 r.

EOG obejmuje obywateli wszystkich państw członkowskich UE oraz Islandii, Norwegii i Liechtensteinu.

W ramach EUSS obywatele EOG i Szwajcarii, którzy przeprowadzili się do Wielkiej Brytanii przed zakończeniem okresu przejściowego Brexitu, mogli ubiegać się o status osoby osiedlonej lub wstępnie osiedlonej.

Osoby, które kwalifikują się do statusu osoby osiedlonej, uzyskują stałe prawo do życia, pracy i dostępu do usług publicznych w Wielkiej Brytanii.

Status osoby osiedlonej jest przyznawany osobom, które mieszkają w Wielkiej Brytanii krócej niż pięć lat. Przyznaje im ograniczone prawa do pobytu, pracy i dostępu do usług w Wielkiej Brytanii przez pięć lat.

Po upływie pięciu lat pobytu mogą ubiegać się o status osoby osiedlonej, przyznający im prawo stałego pobytu.

We wrześniu 2023 r. status osoby osiedlonej, która zbliża się do końca pięcioletniego okresu, zostanie automatycznie przedłużony o dwa lata.

To automatyczne przedłużenie będzie miało zastosowanie niezależnie od tego, czy złożyli oni wniosek o status osoby osiedlonej.

W maju 2024 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zmieniło politykę, dając posiadaczom statusu wstępnie osiedlonego przedłużenie o pięć lat zamiast tylko dwóch.

Zmiana ta gwarantuje, że osoby przebywające w Wielkiej Brytanii nie utracą swoich praw, jeśli nie złożą wniosku lub nie uzyskają statusu osoby osiedlonej.

Podstawy do anulowania wstępnego statusu osiedlenia na granicy

Wielu obywateli EOG i Szwajcarii nadal posiada status osoby osiedlonej i musi nadal spełniać warunki, na podstawie których początkowo przyznano im status.

Osoby, które nie spełnią warunków, mogą nie kwalifikować się do ponownego wjazdu do Wielkiej Brytanii.

Zgodnie z nowymi wytycznymi służby graniczne mogą anulować status osoby wstępnie osiedlonej z następujących powodów:

Nieutrzymanie stałego miejsca zamieszkania w Wielkiej Brytanii

Jeśli dana osoba nie mieszkała nieprzerwanie w Zjednoczonym Królestwie lub terytoriach zależnych Korony (Guernsey, Jersey i Wyspa Man) przez co najmniej sześć miesięcy w okresie 12 miesięcy, może utracić swój status.

Dotyczy to osób, które nie mają ważnych powodów, aby przebywać poza Wielką Brytanią, takich jak służba wojskowa lub poród.

Zmiany w relacjach rodzinnych

Jeśli małżeństwo lub związek partnerski, który początkowo kwalifikował daną osobę do uzyskania statusu pre-status, zakończy się rozwodem, może ona utracić swój status.

Mogliby zachować swój status tylko wtedy, gdyby spełniali inne kryteria kwalifikowalności, które pozwoliłyby im go zachować.

Utrata praw pochodnych lub praw pobytu Zambrano

Osoby, które nie pasują już do definicji osoby „z pochodnym” lub „z prawem Zambrano” do pobytu, mogą być narażone na anulowanie statusu osoby osiedlonej.

Chociaż nowe przepisy przyznają funkcjonariuszom Straży Granicznej znaczne uprawnienia, wytyczne podkreślają również znaczenie proporcjonalności.

Funkcjonariusze straży granicznej są zachęcani do rozważenia okoliczności każdej osoby przy podejmowaniu decyzji o cofnięciu statusu osoby osiedlonej.

Oznacza to przyjrzenie się przyczynom nieprzestrzegania przepisów przez daną osobę i sprawdzenie, czy nadal może ona kwalifikować się do innego rodzaju urlopu w ramach programu.

Na przykład funkcjonariusze muszą sprawdzić cyfrowe rejestry imigracyjne, aby potwierdzić, czy posiadacz statusu wstępnie osiedlonego został automatycznie przedłużony.

Automatyczne przedłużenie oznacza, że nadal mają prawo mieszkać i pracować w Wielkiej Brytanii na mocy umowy o wystąpieniu.

Funkcjonariusze Straży Granicznej muszą upewnić się, że dana osoba w pełni nie kwalifikuje się do odebrania jej statusu.

Obawy o sprawiedliwość i ochronę praw

Zintensyfikowane kontrole graniczne i potencjalne anulowanie wstępnego statusu osiedlenia wzbudziły obawy wśród zwolenników europejskich rezydentów w Wielkiej Brytanii.

Argumentują oni, że zmiany mogą nieproporcjonalnie wpłynąć na długoterminowych mieszkańców Wielkiej Brytanii, którzy mogą mieć trudności z poruszaniem się po skomplikowanych przepisach imigracyjnych.

Niektórzy stwierdzili, że nowe zasady, pomimo dostarczonych wskazówek, mogą powodować zamieszanie i niepewność dla osób posiadających status osoby osiedlonej.

Wynika to również ze złożoności warunków kwalifikujących do utrzymania statusu pre-status, które mogą być skomplikowane.

Na przykład, niektóre osoby mogą nie być świadome wymogu nieprzerwanego pobytu. Inni mogą również napotkać bariery przy udowadnianiu swojego miejsca zamieszkania w Wielkiej Brytanii.

Istnieją przepisy dotyczące odwołań dla osób, które nie kwalifikują się do ponownego wjazdu z powodu niespełnienia wymagań.

Osoby, których status został cofnięty lub którym odmówiono ponownego wjazdu, mogą odwołać się od decyzji w ciągu 28 dni od jej odrzucenia.

Niezależny organ monitorujący (IMA), który nadzoruje prawa obywateli po Brexicie, nadal współpracuje z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, aby zapobiegać niesprawiedliwym karom.

IMA wyraziła obawy dotyczące jasności konkretnych procesów, co skłoniło rząd do priorytetowego traktowania przejrzystych kontroli statusu imigracyjnego.

Czego powinny spodziewać się służby graniczne i posiadacze wstępnego statusu osiedlenia?

W związku z nowymi uprawnieniami i obowiązkami, funkcjonariusze Straży Granicznej muszą być na bieżąco z najnowszymi przepisami.

Ponieważ posiadacze statusu EUSS są wyłącznie cyfrowi, muszą skutecznie korzystać z narzędzi cyfrowych w celu weryfikacji statusu danej osoby na granicy.

Nowe wytyczne dają funkcjonariuszom Border Force uprawnienia do egzekwowania przepisów imigracyjnych.

Są one jednak również odpowiedzialne za zapewnienie przestrzegania praw obywateli wynikających z EUSS.

Jest to ważne, ponieważ rząd równoważy ochronę praw jednostki z potrzebą utrzymania solidnych kontroli granicznych.

Osoby o statusie pre-settled powinny być na bieżąco informowane o nowych zasadach, aby chronić swoje prawa.

Muszą zapewnić zgodność z wymogami dotyczącymi pobytu, aby uniknąć problemów na granicy i uniknąć utraty prawa do pozostania w Wielkiej Brytanii.