W maju 2024 r. Unia Europejska (UE) przyjęła przełomowy przegląd swojego paktu o migracji i azylu.
Zasady te pomogą w zarządzaniu uporządkowanymi przylotami, stworzeniu skutecznych procedur i zapewnieniu sprawiedliwego podziału obciążeń między państwami członkowskimi.
12 czerwca UE opublikowała kompleksowy 10-punktowy plan wdrożenia nowego paktu o migracji i azylu.
Wspólny plan wdrożenia określa kroki, jakie państwa członkowskie UE muszą podjąć w celu wdrożenia nowych przepisów.
„Te nowe zasady sprawią, że europejski system azylowy będzie bardziej skuteczny” – powiedziała Nicole de Moor, belgijska sekretarz stanu ds. azylu i migracji.
Dodała, że „zwiększy to również solidarność między państwami członkowskimi”.
Po latach negocjacji plan stanowi znaczącą zmianę w sposobie, w jaki UE zajmuje się kwestiami migracji i azylu.
Kompleksowy plan przygotowuje grunt pod to, by unijny pakt o migracji i azylu stał się w pełni operacyjny do czerwca 2026 roku.
Ta ambitna inicjatywa ma na celu stworzenie bardziej ujednoliconego, sprawiedliwego i skutecznego systemu zarządzania migracją w całym bloku.
10 elementów składowych unijnego paktu o migracji i azylu
Kompleksowy plan paktu migracyjnego i azylowego składa się z 10 kluczowych obszarów, nad którymi kraje UE muszą pracować jednocześnie.
1. Wspólny system informacyjny
Sercem nowego systemu jest Eurodac, wspólna baza danych, która pomoże krajom UE dzielić się odpowiedzialnością za osoby ubiegające się o azyl.
Ten zaktualizowany system będzie gromadził bardziej szczegółowe informacje o migrantach, w tym dane biometryczne, aby lepiej śledzić przyjazdy i wnioski o azyl.
2. Zarządzanie granicami zewnętrznymi
UE wdroży nowy system obsługi nielegalnych imigrantów na zewnętrznych granicach UE.
Wiąże się to z szybszymi i skuteczniejszymi procedurami rozpatrywania wniosków o azyl i zwrotów.
3. Poprawa standardów życia
Plan wzywa do poprawy warunków przyjmowania osób ubiegających się o azyl, w tym wcześniejszego dostępu do miejsc pracy i opieki zdrowotnej, zarówno fizycznej, jak i psychicznej.
Koncentruje się on w szczególności na osobach, którym przyznano ochronę międzynarodową oraz na osobach wymagających szczególnej troski, takich jak rodziny i dzieci.
4. Zharmonizowane procedury azylowe
UE dąży do stworzenia sprawiedliwych, skutecznych i spójnych procedur azylowych we wszystkich państwach członkowskich.
Usprawni to proces oceny i podejmowania decyzji oraz zapewni wnioskodawcom jaśniejsze zabezpieczenia i prawa.
5. Skuteczne procedury zwrotu
Plan kładzie nacisk na skuteczne i sprawiedliwe procedury powrotu dla osób, które nie mają prawa pozostać w UE.
Jest to postrzegane jako kluczowe dla utrzymania zrównoważonej polityki migracyjnej.
6. Sprawiedliwy podział odpowiedzialności
Nowy system ma na celu bardziej równomierne rozłożenie odpowiedzialności za migrantów na kraje UE, zmniejszając obciążenie państw pierwszej linii.
7. Mechanizm solidarności
Po raz pierwszy UE będzie dysponować stałym, prawnie wiążącym mechanizmem solidarności, aby wspierać kraje stojące w obliczu presji migracyjnej.
8. Gotowość na sytuacje kryzysowe
Plan obejmuje poprawę gotowości UE, planów awaryjnych i reakcji na kryzysy migracyjne i nieoczekiwane sytuacje.
9. Rozszerzone zabezpieczenia
Wdrożona zostanie lepsza ochrona osób ubiegających się o azyl i osób wymagających szczególnego traktowania, w tym zwiększone monitorowanie podstawowych praw człowieka.
10. Działania integracyjne
Plan wzywa do zwiększenia wysiłków w zakresie przesiedleń, integracji i integracji migrantów ze społecznościami UE.
Harmonogram i wyzwania związane z wdrażaniem paktu o migracji i azylu
We wrześniu 2020 r. Komisja Europejska zaproponowała nowy pakt o migracji i azylu.
Parlament Europejski przyjął go w kwietniu 2024 r., a Rada Europejska w maju 2024 r.
Postanowienia Paktu weszły w życie 11 czerwca 2024 roku.
Po przedstawieniu wspólnego planu wdrożenia, kraje UE mają czas do końca 2024 r. na stworzenie własnych planów krajowych.
„Tylko wspólnie możemy znaleźć odpowiedź na globalne wyzwanie migracyjne” – stwierdził de Moor, podkreślając potrzebę współpracy między państwami członkowskimi.
Nowy system ma być w pełni operacyjny na początku 2026 roku, dając krajom około dwóch lat na wdrożenie wszystkich rozwiązań.
Obejmuje to ustanowienie nowych procedur, szkolenie personelu i potencjalną relokację osób ubiegających się o azyl.
Komisja będzie również współpracować z krajami w celu opracowania krajowych planów wdrożenia.
Sukces tego ambitnego paktu migracyjnego i azylowego będzie jednak zależał od zaangażowania i współpracy wszystkich państw członkowskich UE.
Nadchodzące miesiące będą miały kluczowe znaczenie dla ustalenia, czy UE może spełnić obietnicę bardziej skutecznego, humanitarnego i jednolitego podejścia do migracji.
Wpływ paktu o migracji i azylu na podróże i imigrację
Wdrożenie paktu o migracji i azylu przyniesie zmiany dla osób podróżujących do UE lub przemieszczających się w jej obrębie.
Od połowy 2025 r. odwiedzający z krajów objętych ruchem bezwizowym będą musieli ubiegać się o dostęp do europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż(ETIAS).
ETIAS umożliwia rządowi UE wstępną kontrolę podróżnych przed przybyciem na granicę w celu zwiększenia bezpieczeństwa granic.
UE uruchamia również nowy system kontroli granicznej, system wjazdu/wyjazdu (EES), w październiku 2024 r., aby również poprawić bezpieczeństwo.
EES będzie wymagać od posiadaczy wiz krótkoterminowych i krajów zwolnionych z obowiązku wizowego przekazywania danych biometrycznych na granicy.
Zamiast stemplowania paszportów, system będzie rejestrował ich wjazd i wyjazd ze strefy Schengen za pomocą skanów twarzy i odcisków palców.
Przy przenoszeniu się do krajów UE mogą być konieczne nowe zasady i procedury dla imigrantów, w tym rodzin, inwestorów i studentów.
Patrząc w przyszłość
Chociaż plan stanowi znaczący krok naprzód, nie jest on pozbawiony wyzwań.
Niektóre państwa członkowskie wyraziły obawy dotyczące obowiązkowej relokacji i obowiązków związanych z podziałem odpowiedzialności.
W związku z tym pakt o migracji i azylu stanowi poważną zmianę podejścia UE do jednej z najtrudniejszych kwestii.
W miarę przechodzenia od legislacji do wdrożenia, świat będzie obserwował, czy ten nowy system będzie w stanie sprostać złożonym wymaganiom migracji w XXI wieku.